Matematykę spotykamy na każdym kroku, co udowadnia nam nasza długoletnia wolontariuszka Pani dr Joanna Michalina Jurek w swojej książce “Dietoterapia w zespole chronicznego zmęczenia” wyd. PZWL.
W rozmowie, Pani Joanna przedstawia nam jak duży wpływ na nasze samopoczucie ma dieta i co powinniśmy spożywać, by uniknąć zespołu chronicznego zmęczenia.

Wiadomo, że dzięki dobrze skomponowanej diecie możemy przeciwdziałać różnym chorobom, ale jaki wpływ na nasze samopoczucie ma dieta?

Dieta odgrywa kluczową rolę w naszym samopoczuciu, zarówno fizycznym, jak i psychicznym. Właściwie zbilansowana dieta, bogata w witaminy, minerały, zdrowe tłuszcze i błonnik, dostarcza organizmowi energii, wspomaga regenerację oraz wspiera funkcje poznawcze. Odpowiedni sposób odżywiania może znacząco poprawić naszą koncentrację, nastrój, a także zredukować zmęczenie. Z kolei spożywanie przetworzonej żywności, bogatej w tłuszcze nasycone, cukry i dodatki chemiczne, może nasilać uczucie zmęczenia, obniżać nastrój i pogarszać ogólny stan zdrowia.

Jakie są objawy CFS (zespołu chronicznego zmęczenia)?

CFS charakteryzuje się przewlekłym zmęczeniem, które nie ustępuje po odpoczynku. Objawy obejmują również bóle mięśni, bóle głowy, trudności z koncentracją, zaburzenia snu, bóle stawów oraz obniżenie odporności. Często towarzyszą temu symptomy depresyjne, takie jak apatia czy brak motywacji. To schorzenie wpływa zarówno na sferę fizyczną, jak i psychiczną, co sprawia, że osoby cierpiące na CFS mają trudności w codziennym funkcjonowaniu.

Jak powinien wyglądać jadłospis osoby, która odczuwa zespół chronicznego zmęczenia? Czego powinna unikać?

Osoba z zespołem chronicznego zmęczenia powinna skoncentrować się na diecie bogatej w świeże, nieprzetworzone produkty. Kluczowe są warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste, źródła zdrowych tłuszczów (np. oliwa z oliwek, awokado), a także białka pochodzące z ryb, drobiu i roślin strączkowych. Należy unikać wysoko przetworzonej żywności, słodyczy, tłuszczów trans, oraz produktów o wysokiej zawartości cukrów dodanych, które mogą nasilać stan zapalny, pogarszać sen i zwiększać uczucie zmęczenia. Dieta przeciwzapalna, oparta na roślinnych produktach, kwasach omega-3, oraz takich przyprawach jak kurkuma i imbir, może również wspomagać regenerację i zmniejszać objawy zmęczenia.

Co oprócz diety ma wpływ na jej samopoczucie?

Samopoczucie zależy nie tylko od diety, ale także od stylu życia. Regularna aktywność fizyczna, nawet umiarkowana, poprawia krążenie, zwiększa poziom endorfin i pomaga w walce z uczuciem zmęczenia. Kluczowy jest także odpowiedni sen — brak regeneracji nocnej może pogłębiać uczucie zmęczenia i pogarszać nastrój. Ważne jest również zarządzanie stresem, ponieważ długotrwały stres osłabia odporność i nasila objawy zmęczenia. Wsparcie społeczne i relacje z innymi także mają wpływ na ogólny stan psychiczny i fizyczny.

Czy o zdrowie i dobre samopoczucie możemy zadbać bazując wyłącznie na diecie, czy suplementacja w dzisiejszych czasach to konieczność w przypadku zdrowego człowieka?

W dzisiejszych czasach, z uwagi na intensyfikację rolnictwa, zubożenie gleb oraz sposób, w jaki żywność jest przetwarzana, samo bazowanie na diecie może nie wystarczyć do pokrycia zapotrzebowania na niektóre mikroelementy, zwłaszcza witaminy D, B12 czy kwasy omega-3. Dlatego suplementacja, szczególnie w przypadkach niedoborów, może być konieczna, nawet dla zdrowych osób. Oczywiście, jeśli ktoś prowadzi zróżnicowaną dietę i regularnie monitoruje swoje zdrowie, suplementacja może nie być potrzebna, ale wiele osób może mieć trudności z utrzymaniem odpowiednich poziomów niektórych kluczowych składników.

Asiu, w swojej książce wspomniałaś o nienasyconych kwasach tłuszczowych omega-3 i ich występowaniu w produktach roślinnych i zwierzęcych. Czy osoba będąca na diecie wegetariańskiej bądź wegańskiej powinna brać pod uwagę suplementację kwasów omega-3 i jeśli tak, to dlaczego?

Tak, osoby na diecie wegetariańskiej lub wegańskiej powinny brać pod uwagę suplementację kwasów omega-3, zwłaszcza DHA i EPA, które są kluczowe dla zdrowia mózgu i serca. Choć roślinne źródła kwasów omega-3, takie jak siemię lniane czy orzechy włoskie, dostarczają kwasu alfa-linolenowego (ALA), jego konwersja w organizmie do DHA i EPA jest bardzo ograniczona. Dlatego suplementacja, na przykład olejem z alg, który jest roślinnym źródłem DHA i EPA, może być konieczna, aby zapewnić odpowiednią podaż tych kwasów tłuszczowych.

O jakich jeszcze mikroelementach i witaminach powinna pamiętać osoba z CFS?

Osoby z CFS powinny szczególnie zadbać o odpowiednią podaż witamin z grupy B, zwłaszcza B12, kwasu foliowego oraz witamin B3 i B6, które są kluczowe dla funkcji energetycznych organizmu. Niedobory tych witamin mogą nasilać uczucie zmęczenia i osłabiać odporność. Magnez, cynk oraz żelazo również odgrywają istotną rolę — ich niedobory mogą prowadzić do zmniejszonej tolerancji wysiłku i obniżonej wydajności fizycznej. Ważna jest także witamina D, której niski poziom jest związany z obniżoną odpornością i problemami ze snem.

Jakie pierwsze kroki powinna zrobić osoba odczuwająca chroniczne zmęczenie?

Pierwszym krokiem jest wprowadzenie zbilansowanej, przeciwzapalnej diety opartej na świeżych produktach, takich jak warzywa, owoce, pełnoziarniste zboża, zdrowe tłuszcze oraz białka roślinne i zwierzęce. Warto także zacząć od łagodnej aktywności fizycznej, takiej jak spacerowanie, aby poprawić krążenie i samopoczucie. Kolejnym krokiem jest zadbanie o higienę snu oraz unikanie czynników stresogennych. Osoba powinna również skonsultować się z lekarzem w celu przeprowadzenia badań, które mogłyby wykluczyć niedobory witamin lub inne schorzenia, a także ewentualnie rozważyć suplementację niezbędnymi składnikami.

Dziękuję za rozmowę.

Dodatkowe linki:
Przykłady badań, które zostały wykorzystane w książce, obejmują między innymi:
Przegląd literatury na temat zaburzeń mikrobiomu jelitowego w zespole chronicznego zmęczenia, co ma również implikacje dla długiego COVID-19: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38892479/
Badanie wpływu suplementacji beta-glukanami z drożdży w połączeniu z multiwitaminami na zaburzenia poznawcze u osób z zespołem chronicznego zmęczenia: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37960157/
Analiza zwiększonej przepuszczalności jelit i translokacji bakteryjnej w fibromialgii i zespole chronicznego zmęczenia: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37744357/

Link do strony poradnika https://pzwl.pl/Dietoterapia-w-zespole-chronicznego-zmeczenia,256266241,p.html?https://pzwl.pl/Dietoterapia-w-zespole-chronicznego-zmeczenia,256266241,p.html?utm_source=info_prasowe&utm_medium=web&utm_campaign=dietoterapia_202408utm_source=info_prasowe&utm_medium=web&utm_campaign=dietoterapia_202408

Film: https://youtu.be/_qQyGHn0OUk?si=DaqXdt-oB2UdEMtY

Recenzje:

https://dietetycy.org.pl/dietoterapia-w-zespole-chronicznego-zmeczenia-recenzja/

https://foodfakty.pl/nowoczesne-podejscie-do-produkcji-zywnosci-o-specjalnych-wlasciwosciach-funkcjonalnych-przeciwdzialajacych-zmeczeniu

Artykuły na temat badań Pani Joanny Michaliny Jurek:

https://wyborcza.pl/7,75400,31211736,immunodietetyczka-badam-jak-wykorzystac-diete-w-leczeniu-chorob.html?_gl=1*1fd4o51*_gcl_au*NDY4MDQ0NTc5LjE3MjU1NjQyMjE.*_ga*NDk1OTg2ODM4LjE3MjU1NjQyMTg.*_ga_6R71ZMJ3KN*MTcyNjU3MzcwMC4yLjAuMTcyNjU3MzcwMC4wLjAuMA..&_ga=2.112033924.1446372668.1726573700-495986838.1725564218

https://www.youtube.com/watch?v=ZJ15ZwQ4-2Y&t=16s

Chcieliśmy również z tej okazji podziękować wszystkim ekspertkom, które miały okazję wystąpić jako role model podczas tych pięciu lat IGNITE w Polsce, a w szczególności Paniom, które zgodziły się w filmie opowiedzieć uczennicom to co dla nich było ważne, by osiągnąć swój cel i rozwinąć swoje skrzydła.
Weronika Ślusarczyk
Małgorzata Wojtas
Anna Krzyzanowska
Joanna Jurek, PhD
Katarzyna Javaheri-Szpak
Katarzyna Kluszczynska
Agnieszka Nadel
Aleksandra Chudzyńska
Kinga Wittenbeck

To już 5-ty rok istnienia IGNITE w Polsce. IGNITE – Inspiring Girls Now In Technology Evolution. Kiedy rozpoczynaliśmy projekt, byliśmy jednymi z nielicznych, którzy skierowali swoje działania dla uczennic ze szkół podstawowych i bardzo się cieszymy, że teraz po pięciu latach prowadzenia projektu powstają inne tego typu inicjatywy, których celem jest wsparcie dziewcząt w dziedzinach ścisłych i technicznych.

W ramach Jubileuszu gościliśmy w szkole Podstawowej im. Bolesława Prusa w Kałuszynie, gdzie rozpoczął się projekt – uczestniczkami były wszystkie dziewczyny z klas 6-8, a ekspertkami były specjalistki z branży IT z firmy Appfire – Pani Julia Pacula oraz Pani Aleksandra Buczek, które opowiedziały o swojej drodze do kariery w branży STEAM.

Podczas uroczystości zaprezentowane były filmy, które dziewczynki same stworzyły w ramach warsztatów IGNITE.

Jeszcze w czerwcu gościliśmy w projekcie IGNITE Panią Gosia Rios, która opowiadała o swojej ścieżce kariery – ściśle związanej ze ścieżką życia.

Jako mała dziewczynka, ciekawa świata, zadająca mnóstwo pytań była zachęcana przez rodziców do rozwoju swoich pasji i zainteresowań, wspierana w swoich wyborach.

Po studiach wyjechała do Stanów, żeby je zwiedzić ale też nauczyć się czegoś nowego, a że od zawsze fascynowały ją tematy związane z nowymi technologiami rozpoczęła kurs e-commerce. Po kursie szybko znalazła pracę w branży telekomunikacyjnej, a obecnie pracuje z firmami technologicznymi jako menedżer ds. Sukcesu Klienta.

Pani Gosia powiedziała uczennicom, że jej mottem zawsze było:
“She believed she could so she did” a to co pomogło jej w sukcesie to była: rzetelność, odwaga, ciekawość, chęć nauki i wsparcie przyjaciół.

Dziewczynki tak pisały o spotkaniu:
“Jest pani jedną z najlepszych kobiet które było mi dane poznać ,cieszę się ,że udało nam się połączyć .Bardzo mnie wzruszyło to jak pani była zaskoczona i chyba też wzruszona tym, że tyle z nas sie połaczyło było to bardzo słodkie .”
“Dzisiejsze spotkanie sprawiło, że czuję się pewniej w kwestii mojej przyszłości.”
“Dzisiejsze spotkanie było bardzo interesujące i utwierdziło w przekonaniu , że warto dążyć do swoich celów”
“By nie bać się wyjeżdżać do innych państw i robić to co się kocha oraz nie bać się wyzwań.”

Pani Gosiu serdecznie dziękujemy za udział w projekcie i pokazanie dziewczynkom, że mogę wszystko osiągnąć, co tylko chcą.