Warszawa, 2015-11-16
Zimą 2015 informowaliśmy Państwa o kolejnej edycji matematycznego konkursu „Trąbka Borsuka”, dla gimnazjalistów w Warszawie. W dniach 15-17 maja odbył się finał konkursu i obecnie chcieliśmy zapoznać Państwa z krótkim podsumowaniem i refleksjami.
Konkurs ten powstał z inicjatywy grupy studentów wydziału Matematyki Informatyki i Mechaniki na Uniwersytecie Warszawskim. Jest skierowany do uczniów szkół gimnazjalnych warszawskich i podwarszawskich. Pomysł oraz organizacja są całkowicie w rękach grupy studentów.
Konkurs w 2015 roku był drugą edycją. Jak poprzednio, prowadzony był w dwóch kategoriach- młodszej dla uczniów I i II-ej klasy gimnazjum oraz starszej, dla uczniów III-ej klasy gimnazjum.
W I-ym etapie internetowym uczniowie otrzymywali zadania w 3-ech seriach, nadsyłali swoje rozwiązania, i na podstawie otrzymanej punktacji byli kwalifikowani do końcowego, finalnego etapu.
Finał odbywał się na terenie wydziału, trwał 2 dni . Uczniowie pisali część testową, następnie część z zadaniami otwartymi i znów na podstawie liczby uzyskanych sumarycznie punktów, niektórzy przechodzili do ścisłego finału.
Trudno jest nam powiedzieć ile szkół wzięło udział w tym konkursie w 2015r. Ilu uczniów podjęło próby rozwiązania zadań, ilu się nie powiodło. Rozwiązania zadań z etapu internetowego nadesłało 500 uczniów. Do finału, w grupie młodszej zakwalifikowało się 108 uczniów oraz 77 w grupie starszej.
Laureatami zostało 10 uczniów w grupie młodszej i 12 wyróżnionych a w grupie starszej było 8 laureatów i 7 wyróżnień.
Z ankiety, którą wypełniali finaliści, wynika, że uważali oni większość zadań za ciekawe i pobudzające do myślenia oraz za nieprzesadnie trudne.
Laureaci i wyróżnieni uczniowie uczą się w różnych szkołach, ale może warto podkreślić, że aż 8-ro spośród nich są uczniami gimnazjum dwujęzycznego nr.42 im Bohaterek Powstania Warszawskiego w Warszawie.
Wśród laureatów i wyróżnionych są także uczniowie różnych szkół podwarszawskich – z Chylic, Grodziska Mazowieckiego, Legionowa, Nowej Iwicznej, Otwocka, Płocka.
Konkurs ten jest dość szczególny. Pomysłodawcami są młodzi ludzie – studenci matematyki, nie mający jeszcze doświadczenia nauczycielskiego, ale może dzięki temu dobrze pamiętający swoje własne lata w szkole i zmagania z matematyką. Może mieli dobrych, inspirujących nauczycieli a może tego im właśnie brakowało. Wybrana przez nich forma konkursu, treści zadań, mają wiele elementów zabawy i rozrywki. Uczniowie oceniają je jako przystępne i na ogół zrozumiałe
Zad.1 Po dwukrotnej obniżce ceny miodu o 10%, cena za jeden trąbkolitr wynosił 324 trąbki. O ile trąbek została obniżona cena jednego trąbkolitra miodu?

W niektórych zadaniach błędy popełniane przez uczniów wskazują wyraźnie na niedbałość czytania, słabą umiejętność czytania ze zrozumieniem, na sięganie w rozwiązaniu po najprostsze działania. W wielu niepoprawnych rozwiązaniach przyczyną jest brak refleksji nad odpowiedzią. Niejednokrotnie uczniowie nie widzą najprostszych odpowiedzi – uważają, że (szczególnie w zadaniach konkursowych) odpowiedź musi leżeć w trudniejszych obszarach.
Sądzę jednak, że sporo niepoprawnych odpowiedzi jest wynikiem użytych przez autorów sformułowań. Czasami są niedokładne, niejednoznaczne, pisane w sposób obcy uczniom. Gdyby przytoczone zadanie nr.1 sformułowane było w „szkolny” sposób, tzn.: W styczniu obniżono cenę o 10%, następnie w lutym obniżono znowu cenę o 10%. Po tych obniżkach, cena za jeden litr …… , prawdopodobnie więcej uczniów wykonałoby zadanie poprawnie..
Zad. nr.2 Koszyk łasicy Emilki z 9 jabłkami waży 1,44 kg, zaś ten sam koszyk, ale z 5 jabłkami, waży zaledwie 0,96 kg. Załóżmy, że wszystkie jabłka mają tę samą masę. Ile ważyłby koszyk łasicy Emilki z 4 jabłkami ?

Ponad ¼ uczestników zrobiła to zadanie wykonując proste działanie: 1,44 – 0, 96..
To jest efekt czytania bez zrozumienia, uczeń zwraca uwagę przede wszystkim na występujące liczby i narzucające się działanie.
Zadania zamieszczane w podręcznikach mają na ogół jedną odpowiedź, nie ma w nich zadań wymagających kombinowania, dopasowywania, dopuszczających wielość odpowiedzi. Tak więc zadania w konkursie „Trąbka Borsuka” dość odbiegają od stereotypowych zadań znanych uczniom. Pokazują im możliwość różnych podejść do poszukiwania rozwiązań. Wydaje się, przeglądając rozwiązania uczniów, że takie nietypowe sformułowania w treści zadań, czasami niejednoznaczne formułowania stanowiły dużą barierę i trudność dla wielu uczniów. Gdyby to samo zadanie było sformułowane inaczej- więcej uczniów znalazłoby poprawne rozwiązanie.
Jednak zainteresowanie tym konkursem rośnie. Na stronie konkursu: www.trabkaborsuka.pl są zamieszczone wszystkie zadania internetowe oraz finałowe. Warto zapoznawać uczniów z tymi zadaniami- właśnie dlatego, że są nietypowe i wymagają nietypowego podejścia, poszukiwania rozwiązania a nie tylko ćwiczenia poznanych algorytmów. Wszyscy uczniowie, którzy zainteresowali się tym konkursem i podjęli trud rozwiązania zadań podawanych w kolejnych seriach w internecie , nawet jeśli nie udało im się znaleźć w finale – i tak zyskali bardzo wiele. Mieli możliwość pobawienia się matematyką na swoim gimnazjalnym poziomie w inny niż tradycyjnie szkolny sposób.
Zachęcamy uczniów i nauczycieli do wracania do tych zadań, poszukiwania rozwiązań, poszerzając w ten sposób spojrzenie na matematykę a także na docenienie, jak ważne jest uważne przeczytanie treści, zrozumienie jej, refleksja nad otrzymanym rozwiązaniem, czy rozwiązanie ma sens, albo czy nie ma przypadkiem innych rozwiązań.
Wszystkie te czynniki, są tak samo ważne jak znajomość wzorów, formuł i algorytmów, a może nawet istotniejsze przy uczeniu się i poznawaniu nowych treści matematycznych.
Krystyna Dałek